Žś ert gestur nśmer  

Gestabók

Okkur žykjir vęnt um ef žiš skrifiš ķ gestabókina og segiš ykkar įlit į efni sķšunnar.

























     
Hugleišingar Jónu Rśnu
Naušganir ķ skjóli frišhelgi heimilanna

Knśin til višbragša!
Eins og žjóšinni er kunnugt um, hef ég undangengna įratugi įtt žvķ lįni aš fagna aš hafa geta oršiš aš mannśšar- og kęrleiksįstęšum, mjög sterkur įhrifavaldur hvatningar, verndar og skilnings ķ lķfi samborgara minna sem hafa ķ örvęntingu og vanlķšan snśiš sér til mķn af żmsum įstęšum hlekkja eša fjötra fortķšar eša nśtķšar ķ von um stušning og skjól ķ mķnu farteski bęna, reynslužekkingar og dulargįfna.

Stundum hefur tekist
aš opna augu fólks og létta žvķ lķfsgönguna og er žaš vel. En ķ įkvešnum tilvikum, žar sem kemur aš leyndarmįlum sem liggja ķ skjóli frišhelgi heimilanna, er žraut, pķna, misskilningur og skammar- og sektarįžjįn žess sem įsjįr leitar vegna óréttlętanlegs athęfis nįinna, svo kvalafullt aš viškomandi notar ekki bara mjög undarlegar og annarlegar leišir til aš leita stušnings heldur getur tęplega, jafnvel eftir įvinninga sér ķ staš, horfst ķ augu viš aš slķkt hafi ķ raun gerst.

Svo rosaleg
er annars vegar reiši viškomandi og hins vegar sś grķšarlega skömm og vandlęting į aš hans eigiš hold og blóš skuli geta beitt sér gegn einstaklingnum varnarlausum og gert hann aš kynlķfsžręli fyrir įstvini. Hér er ég aš tala um sifjaspell.

Žaš vill žannig til,
aš į undangegnum tveimur įrum hef ég ķ mišjum afleišingum vinnuslyss sem hefur reynst mér žrautinni žyngra, flękst innķ, eins og fyrir tilviljun, žrjś mjög erfiš tilvik hrottafenginnar kynferšislegrar misnotkunar barna ķ heimahśsum af hendi nįinna. Ķ dag eru žessi börn fulloršnir einstaklingar og įratugir lišnir frį atburšum fortķšarinnar.

Um er aš ręša
žrjį stórvel gefna og athafnasama einstaklinga og viljasterka, sem viršast ķ fljótu bragši fęrir ķ flestan sjó. Einn žessara žriggja stendur žó upp śr vegna afburšavits, sérgįfna og alls sem prżša mį žann sem er meira virši en viš hinir vegna mannkosta og framskarandi upplags.

Allir eiga žaš sameiginlegt
aš hafa nįš umtalsveršum starfsįrangri og vera sérlega vel settir ķ samfélaginu bęši hvaš varšar viršingu, įhuga annarra į žeim og ekki sķst vegna augljósra mannkosta.

En hvers virši er
slķk mannleg höll žegar grunnurinn er veiklašri en ekkert vegna stórfelldra glępa sem framdir voru į viškomandi fórnarlömbum įratugum įšur, ķ skjóli įstar og trausts žeirra į foreldrum sem sķšan reyndust žeirra hęttulegustu óvinir, hreinir sakamenn, nķšingar og naušgarar?

Įst og traust nżtt til svika
Žar sem ég hef eins og fyrir tilviljun eša fyrir įsetning ęšri mįttarvalda, gerst įhrifavaldur ķ lķfi žessara fórnarlamba og mįlin hafa veriš misflókin og erfiš til śrlausnar og léttis fyrir fórnarlömb, tel ég žaš sišferšilega skyldu mķna, ekki sķst sem ašila sem aldrei hefur oršiš fórnarlamb višlķka višbjóšs og sem móšir og amma vęntanlegra barna sem munu žurfa aš geta treyst fulloršnum, ekki sķst foreldrum, aš upplżsa žjóšina um hvaš mikill stórglępur er samfara žeim nķšingshętti sem liggur ķ hvers kyns naušgunum,

žar sem gerandi er ekki
lįtinn taka afleišingum gerša sinna, heldur getur ótruflašur ķ skjóli frišhelgi heimilisins, haldiš įfram aš valda sķnu eigin holdi og blóši slķkri kvöl og žjįningu sem slķkt athęfi felur ķ sér sem framiš er af grimmd, samviskuleysi og hrottaskap žess sem barniš elskar, treystir og dįir umfram ašra.

Žaš segir sig sjįlft
aš višlķka stórglępir eru miklu flóknari og varhugaveršari og leyndari heldur en afleišingar žeirra ófyrirgefanlegu naušgana sem fara fram į öšrum vettvangi og eru žjóšinni ljósari og réttarkerfiš tekur į.

Uppeldishlutverk foreldris
hlżtur aš liggja aš stórum hluta ķ skynsamlegri og réttlįtri forręšishyggju sem vegvķsi aš framtķš sem hlżtur aš fela ķ sér žjįlfun til samskipta viš hvort kyniš sem er, sem eru heilbrigš og sönn og kęrleiksrķk. Heilbrigt samband foreldris og barns į ekki aš liggja ķ svikum, vanhelgun, lygum, óheišarleika, feluleikjum og leyndarmįlum sem innifela ķ ešli sķnu skjól fyrir ódęšisverk, framin į barni af foreldri. Heilbrigt samband į heldur ekki aš liggja ķ žvķ aš bśa um ķ sįlarlķfi barns, sjįlfsśtskśfun, stórfelldan ótta og kynferšislegan undirlęgjuhįtt og óešlilega žręls- og žjónustulund. Žaš sem ég į viš, er aš žau óešlilegu og óheilbrigšu samskipti sem barn lęrir sem bundiš er ķ višjum sifjaspells, eiga žaš til aš fęrast yfir į önnur sambönd seinna meir ķ lķfi fórnarlambsins.

Viš eigum ekki, eins og gerist ķ tilvikum sifjaspella, aš žjįlfa upp viljalausar undirlęgjur ķ höndum allra žeirra óprśttnu einstaklinga sem barniš getur hitt sķšar į lķfsleišinni, sem geta viljaš endurtaka leik fortķšar af žvķ aš fórnarlambiš er nišurbrotiš vegna fortķšarreynslu sinnar og ber ekki hönd yfir höfuš sér.

Į fyrstu stigum fulloršinsįra
eru fórnarlömb sifjaspella sérstaklega berskjölduš fyrir deyfandi įhrifum vķmuefna, sem tķmabundiš geta breitt yfir žį óbęrilegu sorg og žjįningu sem nagar žau aš ósekju, žar sem žau ekki bara śtskśfa sjįlfum sér vegna synda annarra og glępa heldur lķka vegna žess aš žau finna og verša žess įskynja aš notagildisvišhorf annarra viršist vera altękt undir vissum kringumstęšum og žvķ heldur kynlķfsžręlkunin oft įfram ķ gegnum ašra. Einstaklinga sem eru óprśttnir og velja frekar aš misnota varnarlausa heldur en aš styšja žį til sjįlfshjįlpar og aukinnar sjįlfsviršingar. Viš sem köllum okkur kristinn vitum aš viš misnotum ekki nįungann heldur reynum aš hjįlpum honum eftir bestu getu.

Öll börn elska foreldra sķna.
Lķka žau sem verša fyrir kynferšislegu ofbeldi heima fyrir. Samband foreldris og barns er byggt į algjöru trśnašartrausti og kęrleika sem gerir žaš aš verkum aš sjśkir foreldrar geta aušveldlega nżtt sér sakleysi barnsins til žess aš fremja ólżsanlega glępi sem aldrei verša teknir aftur. Žegar barn er misnotaš kynferšislega eru afleišingarnar skelfilegar. En žegar nķšingurinn er foreldri barnsins eru žęr ólżsanlega skelfilegar.

Stęrra trśnašarbrot og meiri svik
er ekki hęgt aš ķmynda sér og afleišingarnar eru margflóknari en margur getur, jafnvel meš skįldaleyfi, skiliš. Žaš er ekki nóg meš aš barn sé lįtiš taka žįtt ķ algjörlega óvišeigandi kynferšislegu athęfi, heldur er barniš ķ flestum tilvikum lįtiš standa ķ žeirri trś aš žaš sé į einhvern hįtt sjįlft įbyrgt fyrir žvķ sem gerst hafi. Ólķkt žvķ athęfi sem į sér staš žegar ókunnugir kippa varnarlausum börnum upp ķ bķla og naušga žeim og myrša meš ofsafengunum hętti, žį fer kynferšislegt ofbeldi ķ heimahśsum sjaldan fram meš offorsi eša barsmķšum.

Mun algengara er
aš gerandinn hafi hvort eš er sem foreldri, žaš mikil sįlfręšileg tök į barni sķnu aš aušvelt sé aš tala žaš til og tęla til athęfis sem žaš hefur ekki skilning į aš er óvišeigandi og rangt. Žegar barniš smįm saman eldist og skilningur žess į sjśkleika žess sem hefur gerst hellist yfir žaš, fyllist žaš yfiržyrmandi sektarkennd yfir žvķ aš hafa ekki mótmęlt eša stöšvaš athęfiš, krafa sem ķ raun er ómannśšleg og engan veginn hęgt aš leggja į saklaust barn sem treystir foreldri sķnu fullkomlega įn nokkurra efasemda.

Žvķ eru afleišingar sifjaspells margflókiš sįlfręšilegt
fyrirbęri sektarkenndar, skammar, višbjóšs, sjįlfsafneitunar og sjįlfsįsakana. Nišurstašan er aš fórnarlambiš er algjörlega vanmįttugt og getur engar bjargir veitt sér viš ašstęšur sem framkalla vegna viljaleysis, afturhvarf til tilfinningalegrar og sįlręnnar reynslu žeirrar valdnķšslu sem sifjaspelliš žjįlfaši žau ķ. Žau eru žvķ tilvalinn fórnarlömb hvers kyns nķšingshįttar žeirra sem af samviskuleysi og forheršingu ķ skjóli valds, aflsmuna eša fagurgala, nķšast į viškomandi fórnarlambi bjargarlausu.

Liggur lķkn og lausn hjį okkur?
Hvernig getum viš verndaš börnin okkar fyrir vanhelgun og vanviršingu sifjaspella? Viš getum ekki sęst į žaš aš ķ frišhelgi heimilanna žrķfist stórskašlegir verknašir framdir af glępamönnum og aš landslög verndi slķka hegšun meš žvķ aš rjśfa ekki frišhelgina žannig aš refsa megi slķkum gerendum įn žess aš ętlast til aš barniš beri persónulega įbyrgš į žeim framkvęmdum.

Žaš sem mér dettur ķ hug til rįša er
aš žaš séu sett landslög til verndar börnum sem liggja ķ žvķ aš žau séu uppfrędd ķ leikskólum og barnaskóla, um góša snertingu og slęma snertingu. Jafnvel vęri hęgt aš koma į fót innan menntakerfisins eins konar samskiptakennslu fyrir börn, žar sem fariš vęri yfir helstu žętti heilbrigša samskipta viš ašra. Leggja žyrfti įherslu į aš viš eigum aš vera góš hvert viš annaš og alltaf aš virša skošanir og vilja hvers annars.

Hluta žessarar kennslu
yrši žį beint sérstaklega aš óvišeigandi samskiptum og hęgt vęri aš kenna börnum hvaša hluta lķkama žeirra sé óvišeigandi aš leyfa öšrum aš snerta og öfugt. En fyrst og fremst yrši aš leggja įherslu į aš hvetja börn til žess aš segja einhverjum fulloršnum frį žvķ ef žau grunar aš eitthvaš sé ekki meš felldu ķ samskiptum žeirra viš ašra, hvort sem žaš eru skólafélagar, ókunnugir, kunningjar eša foreldrar. Ef aš ekki er į žau hlustaš į fyrsta staš sem leitaš er til, žį žarf aš kenna žeim aš gefast ekki upp heldur leita til einhvers annars. Fólk sem vinnur meš börnum eins og kennarar, žarf auk kennslufręšinnar aš lęra aš taka eftir hegšun barna žannig aš hęgt sé aš greina žau börn śr sem sżna einkenni žess aš eitthvaš sé stórlega aš heima fyrir sem mögulega mętti tengja misnotkun eša višlķka valdnķšslu.

Ef aš grunur lęgi fyrir
aš eitthvaš vęri aš, žį vęri fyrsta skref aš kalla foreldra į fund vegna žessa og meta višbrögš žeirra śt frį žeim fundi. Žį mętti spyrja foreldra hvort žeir hefšu oršiš varir viš breytingar į hegšun barnsins heima fyrir og fęri allt slķkt fram įn įsakanna. Ķ kjölfariš yrši śtskżrt fyrir foreldrum aš įstęša žętti til aš rannsaka mįl barnsins nįnar žar sem alla hegšun sem benti til kynferšismisnotkunar bęri aš skoša nįnar og komast aš rót vandans hvar sem svo hśn gęti legiš. Žaš žarf aš śtskżra fyrir fólki aš óešlileg kynferšishegšun barna (umfram ešlilega forvitni og lęknisleiki) sé ekki mešfętt né ešlilegt athęfi heldur lęrt fyrirbęri og žvķ verši aš beita öllum rįšum til aš finna ,,kennarann”. Ef aš ķ ljós kemur aš barniš hefir lęrt slķkt af öšru barni, žį vęri ešlilegast aš rannsaka hagi žess barns örlķtiš nįnar og fį forrįšamenn žess til lišs viš žį rannsókn til aš finna śt hvar upphaf slķkrar žjįlfunar liggur.

Ķ allri barįttu gegn kynferšismisnotkun
barna af hendi foreldra, mį segja aš um sé aš ręša Davķšs og Golķatsbardaga, žar sem hlutur Davķšs viršist heldur vondapur og vart lķklegur til sigurs sem žó reyndist verša eins og žeir vita sem žekkja Biblķuna. Žessi mįl eru vandmešfarin og viškvęm og hjśpuš leyndardómshulu sem gerir žaš aš verkum aš erfitt er aš rįša bót į žeim. En viš veršum aš berjast gegn žessu ekki sķst sökum žess aš um er aš ręša óbęrilegt vķti fyrir fórnarlambiš vegna žess djśpa įstar- og trśnašarbrots sem žaš veršur fyrir. Dęmin sżna žvķ mišur aš fulloršnir einstaklingar sem eiga žennan sįrsaukafulla bakgrunn taka ekki bara śt óbęrilegar žjįningar į mešan framferšiš į sér staš heldur jafnvel įratugum saman eftir aš žvķ lżkur, sem liggja ekki sķst ķ sektar- og skammarkennd sem nįttśrulega er alröng žvķ fórnarlamb veršur aldrei įbyrgt fyrir syndum gerandans žó žaš sé neytt til žįtttöku ķ slķku athęfi.

Ég sem foreldri og kristinn einstaklingur
neita aš trśa žvķ aš börnin okkar sem Faširinn gefur okkur til aš hlśa aš og hvetja į kęrleiksrķkan og jįkęran hįtt, séu skikkuš, ķ framhjįhlaupi alls sem er heilbrigt og kęrleikshvetjandi, inn ķ žann hremmingarheim mannfyrirlitningar žar sem réttur frišhelginnar er svo mikils virtur aš jafnvel naušgun foreldris fęr lķf og žróast sem sannleikur ķ sįlarlķfi žess barns sem fyrir slķkri sorg og žjįningu veršur. Hinir verša aš vera tiltękir ķ lķfum ekki bara sinna barna heldur annarra lķka, gruni žį aš eitthvaš ķ lķfi viškomandi sé honum ofraun og falli undir einhvers konar valdnķšslu eša vanhelgun sem viš getum ekki varist sem börn vegna umkomu- og žekkingarleysis okkar į ešli ódęšanna. Allra sķst ef aš versti óvinur okkar og sį hęttulegast reynist vera žeir sem viš elskum og treystum best, ž.e. foreldrar okkar eša žeir sem ganga okkur ķ foreldrastaš.

Skrifaš af: Jónu Rśnu Kvaran


Póstur til Jónu Rśnu

..