Þú ert gestur númer   Gestabók Okkur þykjir vænt um ef þið skrifið í gestabókina og segið ykkar álit á efni síðunnar.

Útvarpsþáttur Jónu Rúnu Kvaran Á nótum vináttunnar Hugleiðing um Gleði Þegar fjalla á um gleði í mannlegum samskiptum er ekki ósennilegt að eitt og annað komi upp í hugann, sem gefur til kynna að gleðiþættir okkar séu margir og misjafnir að umfangi, kannski eins og bestu og fegurstu skrúðgarðar geta verið á sumrin, þegar bæði er bjart og hlýtt umhverfis okkur og himininn og jörð skarta sínu fegursta. Við reynum eins og áður að vera verulega málefnaleg, auk þess að vera eftir atvikum óþolandi smásmuguleg, þannig að þeim sem alla gleði skortir verði nánast fyllilega ljóst, að án þessa gullna eiginleika verður vart við fólk unað. Þegar við erum agnarlítil erum við gjörn á að brosa eins og litla sólir við gestum og gangandi nánast án tilefnis; við erum einfaldlega oftast glöð og gleðjum þá sem samvistum eru við okkur með þessari innbyggðu gleði, algjörlega fyrirhafnarlaust að því að virðist. Það er alveg óhætt að segja, að við á þessum ungbarna­árum séum eins og leiðarljós gleðinnar, við mótum allt umhverfi okkar með falslausri gleði, getum meira að segja fengið forhertan fýlupúka til að brosa og finna til einhvers konar innri gleði, þrátt fyrir nánast sjálfgefna ólund og annan augljósan kjallaragang. Auðvitað eru bernskuár okkar sumra með þeim hætti, að það verður ekki sagt með sanni, að þau séu nein lyfti­stöng fyrir gleðimöguleika okkar í uppvextinum. Börn sem alin eru t.d. upp við óreglu og það óöryggi, sem þannig heimilisháttum óneitanlega fylgir, eru oft fullkomlega gleðivana. Vissulega má með sanni segja, að börn hafa mikla aðlögunarhæfni og eru tiltölulega fljót að koma sér upp hæfni til að gleðjast þrátt fyrir brostnar heimilisaðstæður t.d. í leik eða með lestri bóka. Hitt er svo annað mál, að það breyti því ekki, að það kvalræði, sem ófullkomnum samskipta­mynstrum fylgir inn á æskuheimili er til staðar þrátt fyrir allt, og setur vissulega gleðinni sín óútreiknanlegu takmörk. Óreglu inná heimilum fylgir streita, rifrildi, ofbeldi andlegt og líkamlegt, auk alls konar upplausnar innan frá, svo sem tilfinningalegri og sálrænni. Það er ekkert gleðilegt fyrir barn að horfa upp á alls kyns niðurlægingarhegðun foreldris, sem ekki hefur stjórn á lífi sínu og framkomu, þvert á móti er slík reynsla fullkomlega gleðivana. Hitt er svo annað mál hvort barnið með eigin eiginleikum getur nælt sér í einhvers konar gleði í umhverfinu sem býr utan heimilis. Við foreldrarnir verðum að gefa börnunum okkar alla þá möguleika á gleðiríkum uppvexti sem hægt er, ef við trúum því að það sé markmið okkar meðal annars sem foreldra, að ýta undir það sem bersýnilega er göfugast og gleðilegast í samskiptum okkar við börnin. Auðvitað eigum við sem börn okkur hundfúlu stundir og þarf ekki heimilis­óreiðu til. Ef við fáum ekki það sem við viljum sum hver, getur myndast, sem afleiðing af því tímabundið fullkomlega gleðivana augnablik, þar sem ekki verður að teljast ávinningur fyrir vini og vandamenn, að verða svo mikið sem á vegi okkar, hvað þá að yrða á okkur. Eins er með vinina, ef þeir bregðast okkur, þegar við erum kannski bara tíu ára getur auðveldlega myndast nokkuð stór kafli gleðilausra daga, þegar fátt gerist annað í huga okkar en að við vorkennum sjálfum okkur í gleðileysinu og vonbrigðunum yfir, að vinirnir eru svona ömurlegir og að okkur finnst lagnir við að gera tilveru okkar tímabundið svarta og gleðisnauða með heimskunni í sér og hvimleiðum viðbrögðum sínum við okkur. Þegar við erum á þessum frægu og margumtöluðu unglingsárum getur eitt og annað auðveldlega komið í veg fyrir, að við séum hentugir gleðigjafar fyrir gesti og gangandi. Ef við unglingarnir erum t.d. óánægð með útlitið, sem er kannski ekkert of glæsilegt að okkur finnst er engu líkara en við breytumst í undurfúlar og kátínusnauðar manneskjur, sem er engin unaður fyrir foreldra okkar og aðra að lifa af svo vel fari. Ólögulegt holdafar er oft vísir að verulegum straumhvörfum í gleðihæfninni. og allt eins víst að áhyggjur út af aukakílóum gerir litlar unglingssálir aldeilis yfirþyrmandi svarsýnar og blessunarlega lausar við bros og þá gleði, sem því oftast fylgir. Við göngum um heima og heiman kannski með dökkan svip og samanbitnar varir og ef einhver gleðisprenjan verður á vegi okkar fyllumst við yfirþyrmandi vanlíðan og óskum ekki eftir að sjá viðkomandi á næstu dögum. Eins er ef við vegna aðstæðna okkar erum ekki nánast í klæðaburði eins og allir hinir, og pabbi og mamma hafa ekki möguleika á að uppfylla nánast allar okkar þarfir í þeim efnum er hætt við að við um tíma töpum gleðinni, þó vandræðalaust við eignumst hana kannski síðar. Morgunskortur á gleði er líka býsna kunnuglegt fyrirbrigði unglingsáranna. Við unglingarnir getum verið óendanlega þung og óáhugaverð svona í morgun­sárið þannig, að aðrir heimilisfastir eru með kökkinn í hálsinum að reyna að fá okkur til að gleðjast smá­vegis. Þarna er gott að hafa í huga það að vera glöð eftir atvikum þó ekki væri nema vegna þess að við erum svo heppinn að vera kannski fædd heilbrigð og erum auk þess jafnvel nokkuð snotur og býsna greind. En jafnt sem áður erum við ekki þeir gleðigjafar sem aðstand­endur okkar þrá. Þetta á ekki síst við, þegar þeir eru búnir að hafa fyrir að splæsa klukkutíma í, að reynaÜl að draga okkur fram úr rúminu og brosa þannig við okkur, að í endajaxla skín, til að gera okkur unglinunum auðveldara að finna gleðina streyma um litlu unglingssálina okkar með nánast engum sýnilegum árangri. Vissulega verður að viðurkennast, að á margumræddum unglingsárum er svo undurmargt, sem hreinlega kemur okkur úr jafnvægi og af þeim ástæðum getum við varla verið endalausir gleðigjafar, þó nánast allir myndu taka slíkri framkomu frá okkur fengins hendi. Á þessum árum erum við að reyna að vera svo sjálfstæð og meiriháttar, en erum á sama tíma bæði lítil í okkur og ekkert of örugg með sjálfstraustið, þannig að það þarf ekki flóknar aðgerðir til að gera okkur fullkomlega gleðivana. Ágætt ráð okkar foreldranna er að vera ekki of uppáþrengjandi við þessar elskur, þegar svona stendur á heldur reyna bara að halda okkar eigin gleði þrátt fyrir allt og við séum kannski sár og allt það. Viðvorum eitt sinn álíka fúlir unglingar og sáum sjaldan neitt ýkja mikið athugavert við það, sem er náttúrlega synd, þegar við lítum til baka eða finnst ykkur það ekki, svona ef við erum alveg hreinskilin hvert við annað og leggjum hátíðleikann til hliðar. Ef við íhugum gleði hjónabandsins smá stund þá getur eitt og annað sennilega komið fram í svokölluðum gleðimálum hjóna eða annarra sambýlinga, ef grant er skoðað og djúpt er kafað. Þegar við erum í tilhuga­lífinu erum við flest ósköp glöð og viljum undir öllum kringumstæðum vera það, sem er kannski ekkert skrítið þegar á það er lítið, að við erum af festu og ákveðni að reyna að ganga í augun hvort á öðru. Við verðum líka allt í einu sum hver svo undarlega létt á morgnanna, þegar við erum yfir okkur ástfangin og ólund sú sem kann að hafa plagað okkur áður hreinlega hverfur. Því hefur nefnilega verið haldið stíft fram af sérfræðingum, að ástin breyti lyndis­einkennum okkar og til bóta sem betur fer, ef hún er endurgoldin. Sé hún aftur á móti ekki endurgoldin er nokkuð víst, að við erum ekkert sérlega árennileg í gleðimálunum og eins víst að við séum fremur döpur og jafnvel neikvæð og með hárið niður undir hné af von­brigðum. Á vængum ástarinnar fljúga draumar okkar og þrá tengdar framtíðarplönum ýmis konar um sál okkar og hjarta. Við verðum tiltölulega glöð af litlum sem engum tilefnum. Augngota, smá hvattning, lítill koss eða bara hlýtt handtak frá þeim, sem við erum ást­fangin af getur gert okkur svo undurglöð. Það þarf ekki mikið að ske á milli þessara ástardúfna til að gleðin fái völd. Þegar við tökum svo aftur til við paslið, sem fylgir stofnun heimilis erum við í vandræðum sum hver að halda gleði okkar vegna þess að okkur hreinlega vex eitt og annað í augum sem áður var okkur ókunnugt og framandi. Við verðum á þessum viðkvæmu vendipunktum sambands, að vara okkur á að tapa ekki alfarið tímabundið hæfni okkar, til að gleðjast og gefa þeim, sem eru samvistum við okkur hlutdeild í mögulegri gleðisveiflu af og til. Það er mikið atriði í sambúð að vera jákvæður og kátur, þó á móti blási. Hitt er svo ósköp eðlilegt að geta fundið gleði okkar dvína, og jafnvel vera um tíma dálítið leið eða hrygg, það er nánast óumflýjanlegt og tóm ímyndun og heimtufrekja, að ætlast til að gleðin sé allan tímann það afl, sem knýr okkur áfram. Ef við finnum til hryggðar er ágætt að reyna að tala um þær tilfinningar við þá sem skilja okkur, og geta kannski fundið út með okkur hvaða hvatir að baki búa. Ef þetta gengur ekki, þá gefa okkur sjálfum tækifæri til að leyfa hryggðinni að ganga sig til húðar og vinna sig síðan rólega upp í mögulega gleði aftur í burt frá sorg og sút. Þegar við verðum verulega háð gleðinni finnum við hvað hún auðveldar okkur ótrúlega margt í daglegu amstri okkar og almennum samskiptum hvert við annað. Við sem erum ung og hress ættum að íhuga hvað þeir sem eldri eru og lúnari eru oft mun glaðari en við, og þá nánast af engu tilefni. Ellin gerir okkur oft kröfu minni og umburðarlynd í tengslum okkar við aðra. Inn á elliheimilum er iðulega að við sjáum mikla gleði skína út úr kannski hrukkóttum veðurbörðum andlitum fólks, sem man tímana tvenna og kann að gleðjast af litlu tilefni. Þeir íslendingar sem ræktuðu sitt líf í gegnum armæðu, þrengingar og fátækt, en eru í dag sestir nánast í helgan stein, gleðjast við innlit ástvina og minningar liðinna ára, þó mikið hafi verið á þá lagt. Gleðin yfir því að hafa bara ofaní sig og á er kannski þessari kynslóð í blóð borin og þess vegna gleðst þetta fólk yfir svo til engu að okkur finnst sem yngri erum og öllu kröfuharðari kannski. Gleðin gefur lífinu aukið gildi og dregur úr sorgum okkar og áhyggjum ýmis konar, og einmitt þess vegna er hún svo mikilsvirði fyrir okkur öll. Ef við að skoðum vinnugleði svolítið, þá er hún ekki hvað mikilvægasti hvati að verulega góðum árangri í starfi. Við sem göngum glöð að störfum okkar, alveg sama hvernig aðstæður okkar kunna að vera, ljúkum mun meiru af í dagsins önn en þeir sem skortir alla gleði. Við sem ætlum okkur að vera í flokki þeirra sem sigursælir eru, verðum að temja okkur gleðiríkt dagfar og sjá jafnframt það sem mögulega getur fært okkur nær því ágæta markmið. Inn á mörgum vinnustöðum er skortur á kátínu og léttri lund mikil og erfið fyrirstaða í mannlegum samskiptum. Það er ekkert áhugavert við það t.d. að eiga að eyða kannski átta tímum á dag innan um tóma geðvonskupúka, sem ekki stekkur bros af vörum heilu og hálfu tímana og lekur reyndar af luntinn. Við finnum það líka þegar við þurfum á þjónustu hinna ýmsu stofnanna að halda, að það er aldeilis ekkert uppörvandi við það fólk, sem er fullkomlega ófært um að útdeila einhvers konar gleði í starfi sínu, er jafnvel með ólund og hökuna niður við nafla vegna mislyndis og gleðileysis. Við erum fljót að ákveða, að viðkomandi sé á rangri hillu í starfi og viðkunnan­legra væri, ef þessi persóna tæki sér annað fyrir hendur en að þjóna samborgurum sínum í starfi sínu. Það er fátt yndislegra en finna starfsgleði koma fram í verkum okkar og ekki síst af fremur litlu tilefni. Þau okkar sem leggja eitthvað á sig í gleðimálum sínum eru yfirleitt fær um að brosa við lífinu og mannfólkinu, án þess að krefjast endilega einhvers endurgjalds, annars en að finna að við getum með einu sönnu gleðibrosi fengið mestu jötna ólundar, til að brosa á móti og gleyma eitt augnablik vandræðum hins daglega lífs og er þá til mikils unnið. Að lokum þetta: Þeir sem veikir eru eða búa við dapurleg skilyrði ættu að reyna að temja sér sem allra mesta gleði, vegna þess að hún auðveldar okkur svo margt sem þyngir og þreytir okkur þrátt fyrir allt. Við verðum að muna að andstreymi er ætlað okkur öllum í einhverjum myndum og til þess hugsað að við vinnum á því sem glöðust og verðum þannig að þroskuðum áhugaverðum einstaklingum sem aðrir finna styrk og gleði í nálægð við. Engin er svo vanræktur af forsjónarinnar hendi að eitthvað gott leggist ekki viðkomandi til, þegar öll sund virðast lokast og fá sem engin kennileiti til staðar til að vísa okkur leið út úr öngstrætum þeim, sem við vissulega getum strandað í innilega gleðivana og afskipt að okkur finnst um tíma. Við erum öll þannig útbúin að við getum dregið að okkur betri og verri þætti lífsins með hugsunum okkar og vilja. Af þessum ástæðum upplýstum er nokkuð ljóst að við verðum að vera lagin við að draga að okkur allt það sem líklegast er til að gera okkur að virkilegum gleðisprenjum, sem lýsa lífið og tilveruna upp af nánast engu öðru tilefni en að fá að vera til og kannski njóta lífsins á einhvern hátt ef hægt væri. Í framhaldi af þessari gáfulegu hugleiðingu skulum við hlusta ágætt lag og láta okkur dreyma um aukna gleð á næstu dögum, ef hægt væri alveg sama þó allt fyllist af fýlupúkum í kringum okkar indælu persónu elskurnar. Fara efst á síðu Póstur til Jónu Rúnu ..